راحة الأرواح (کتاب)

کتاب «راحة الأرواح» در شرح زندگانى و فضایل و معجزات ائمه اطهار (علیهم السلام)، تألیف حسن شیعى سبزوارى در قرن هشتم هجرى است. این اثر به زبان فارسى نوشته شده و نثرى روان و بدون لغات مشکل دارد.

معرفی اجمالی

کتاب «راحة الأرواح» در سال ۷۵۷ قمری نوشته شده و علت نگارش آن، درخواست خواجه کرّابى (م، ۷۵۹ ق)، یکى از حاکمان و سلاطین دولت سربداران براى شرح موالید و وفیات پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) و ائمه (علیهم السلام) و معجزات آنان بوده و مؤلف در مقدمه از وى به عظمت یاد کرده است.

باآنکه در عنوان کتاب سخن از ائمه اطهار (علیهم السلام) آمده، لیکن مؤلف در مقدمه خود نام کتابش را «راحة الأرواح و مونس الأشباح» نهاده است؛ بدان معنا که جان‌هاى مؤمن با خواندن آن آسایش مى‌پذیرد. بنابراین، کتاب اختصاص به زندگى ائمه ندارد و به شرح چهارده معصوم پرداخته است.

محتوای کتاب

کتاب «راحة الأرواح» از پانزده باب تشکیل شده است. باب نخست در احوال پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله)، باب دوم در خلافت پس از آن حضرت و ابواب بعدى درباره دیگر معصومان از حضرت زهرا (علیها السلام) تا امام زمان (علیه السلام) است. هر باب نیز از چندین فصل تشکیل شده و مؤلف به‌صورت کلیشه‌اى به عناوین زیر مى‌پردازد: ولادت، فرزندان، فضائل، معجزات و وفات. این عناوین در همه ابواب، جز یکى دو مورد تکرار شده است. هرچند کتاب فارسى است، مؤلف از روایات و متون عربى بهره فراوان گرفته است.

نویسنده با استشهاد به آیات و استناد به روایات و با تمثیل و کنایات و استفاده نیکو از اصطلاحات و واژگان ادبی رایج عصر خود، متنی ادبی و نثری زیبا و شیوا ارائه کرده است. نثر حسن شیعی سبزواری در این کتاب ساده و روان و دارای مترادفات و موازنه‌ها و سجع‌های فراوان است. وی از صنایع لفظی و معنوی نیز بهره‌ها برده، از این رو می‌توان راحة الارواح را یک اثر ادبی دانست.

مؤلف به منابع خود تصریح نکرده و سلسله کامل راویان را حذف کرده است؛ فقط راوى اصلى و در مواردى هم چند نفر را نام برده و در غالب موارد به عبارت «روایت است» اکتفا مى‌کند. مصحح کتاب در پاورقى به منابع مشابهى که روایات متن را ذکر کرده‌اند، اشاره مى‌کند.

منابع

• ویکی نور
• ویکی شیعه